Ինչպես հայտնի է մայիսի 22-ին Բրյուսելում ԵԽ նախագահ Շառլ Միշելի միջնորդությամբ տեղի էին ունեցել Փաշինյան-Միշել-Ալիև եռակողմ բանակցությունները։ Այդ հանդիպումից հետո տարբեր շրջանակներից քննադատություններ հնչեցին Բրյուսելի հասցեին, այս տարափը լուրջ անհանգստություն է առաջացրել Եվրոպայում: Մայիսի 23-ին Միշելի տարածած հաղորդագրությունից, հունիսի 1-ին ԵԽ նախագահի խոսնակի անունից տարածված պարզաբանող հայտարարությունից հետո օրերս տարածաշրջան ժամանեց Հվ. Կովկասում ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը, ով հանդիպումներ է ունեցել Նիկոլ Փաշինյանի և մի շարք այլ ՔՊ պաշտոնյաների հետ։

Ի դեպ՝ ավելի վաղ՝ եռակողմ բանակցությունների արդյունքներով Միշելի տարածած հայտարարությունն ու արած շեշտադրումները քննադատելու փորձ կատարեց հենց Նիկոլ Փաշինյանը, ով ԱԺ-ում մայիսի 25-ին նշել էր, թե քննարկումների արդյունքում կողմերի միջև ձևակերպումների շուրջ համաձայնություն չի եղել, ԵԽ նախագահը որոշել է հայտարարություն անել, որը հնարավորինս շատ էլեմենտներ կարտահայտեր երկու կողմերի դիրքորոշումներից:

Ընդհանուր առմամբ ստացվում է, որ հայաստանյան ընդդիմադիր շրջանակների բարձրացրած բողոքի ալիքն այս գործընթացի նկատմամբ ԵՄ-ին ստիպել է տեղում պարզաբանել իրավիճակը բրյուսելյան գործընթացը չտապալելու նպատակով, հատկապես, երբ դրա նկատմամբ ժամանակ առ ժամանակ անվստահություն է հայտնում նաև ռուսական դիվանագիտությունը: Հավելենք, որ Կլաարը Երևանում փորձել է մեկնաբանել հայկական կողմի մտահոգության հիմնական թեման, որն առնչվում է Ղարաբաղի ապագա կարգավիճակին, Ղարաբաղի մասնակցությանն այդ կարգավիճակի հստակեցման գործընթացին, սակայն, ըստ էության, այդ պարզաբանումները չեն փարատելու որևէ մտահոգություն: Իր խոսքում նա հայտարարել է, թե տևական և արդար խաղաղության համար պետք է քննարկում լինի հիմնական բոլոր հարցերի շուրջ՝ շահագրգիռ բոլոր կողմերի մասնակցությամբ, նա նշել է, որ Ղարաբաղի հայերը, իհարկե, մի կողմ են, որոնք պետք է լինեն լուծման մաս՝ ինչ ձևով էլ դա տեղի ունենա: «Ղարաբաղում ապրող մարդիկ հիմնարար շահագրգռվածություն ունեն համապարփակ կարգավորման հասնելու հարցում: Եվ անձամբ ես չեմ տեսնում, թե ինչպես կարող ենք հասնել նման կարգավորման՝ առանց այդ մարդկանց կարծիքն ու տեսակետը հաշվի առնելու»,- նշել է նա։

Ընդգծենք, որ Արցախի անորոշ կարգավիճակի վերաբերյալ էլ Տոյվո Կլաարն ասել է, թե հիմա ամենակարևորն է փորձել առաջ մղել գործընթացը՝ արձագանքելով դիտարկմանը, թե մինչ Երևանը խոսում է ՄԽ մասին, Բաքուն պնդում է, որ Ղարաբաղի հարցը փակված է, եռանախագահությունն էլ կարող է լուծարվել: Հատկապես ուշագրավ էր, որ Կլաարը որևէ կերպ չի խոսել Ղարաբաղի կարգավիճակի թեմայից, այլ միայն գործընթացն առաջ մղելուց և Ղարաբաղի հայերի կարծիքը հաշվի առնելու կարևորությունից:

Թեմայի հետ կապված Մարիա Զախարովան ասել էր, որ ՌԴ-ն տեսնում է ԵՄ-ի կողմից ամենաբարձր մակարդակով եռակողմ համաձայնագրերի գործընթացին միջամտելու համառ փորձեր: «Մենք ակնկալում ենք, որ Բրյուսելը կօգնի դրանք իրականացնել, եթե այդքան շատ է ուզում, այլ ոչ թե աշխարհաքաղաքական խաղեր խաղալ, իսկ դա արդեն մենք չենք ուզում»,- ասել էր նա։

Ընդհանուր ֆոնին հատկանշական է այն, որ օրերս իր տված հարցազրույցում Արցախի պետնախարար Արտակ Բեգլարյանն ասել էր, թե Եվրոպական խորհուրդն այն ձևաչափը չէ, որտեղ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցերը պետք է քննարկվեն:

Նախօրեին Ռուսաստանի ԱԽ քարտուղարի տեղակալ Ռաշիդ Նուրգալիևն իր հարցազրույցում քննադատել էր ԼՂ հակամարտության կարգավորման հարցում Արևմուտքի դերը՝ ընդգծելով, որ ԼՂ չլուծված հակամարտությունը ձեռնտու էր Արևմուտքին: «Այս հակամարտության գոյությունը ձեռնտու էր Վաշինգտոնին, որը շահագրգռված էր բորբոքել հակամարտություններ, որոնք վնասում են հարևան պետությունների կայուն կյանքին։ Ոչ ոք, բացի Ռուսաստանից, շահագրգռված չէր այս խնդրի կարգավորմամբ։ ՌԴ-ն այսօր ակտիվ ջանքեր է գործադրում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման համար պայմաններ ստեղծելու ուղղությամբ»,- ասել է նա։

Ըստ էության, ստացվում է, որ կարգավորման բրյուսելյան գործընթացը դարձել է դժգոհությունների ու քննադատությունների առարկա, դրանք հնչում են Երևանից, Ստեփանակերտից, Մոսկվայից: Միանշանակ է, որ ԵՄ-ի տեսանկյունից իսկապես բարդ է զբաղվել մի հակամարտության կարգավորման գործընթացով, որին նա չի առնչվել տևական ժամանակահատված, ծանոթ չէ դրան խորապես և, ըստ էության, հակամարտության գոտում չունի այն ազդեցությունը, ինչ ՌԴ-ն, քանի որ դա որոշիչ գործոն է:

Կայացած և անբեկանելի փաստ է այն, որ այսօր Արցախի անվտանգությունն ապահովում են ռուս խաղաղապահները, որից բխում են մարդկանց աշխարհաքաղաքական տրամադրվածությունները հենց Արցախում: Միանշանակ է, որ ստեղծված բարդ կացությունից դուրս գալու ելքը ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության ձևաչափի վերականգնումն է:

Արմեն Հովասափյան