Այսօր հարձակման և ոչնչացման են ենթարկվում այն ամենը, ինչ մեզ միավորում է՝ Արցախը, ցեղասպանության հիշողությունը, Հայ Առաքելական Եկեղեցին։
ԱՐԱ ԱՐՇԱՎԻՐԻ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԻ ԲԱՑՈՒՄԻ ԽՈՍՔԸ «ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ։ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՈՒՄ։ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ՄԱՐՏԱՀՐԱՎԵՐՆԵՐ» ՀԱՄԱԺՈՂՈՎՈՒՄ
Հարգելի՛ համաժողովի մասնակիցներ և հյուրեր,
Շնորհակալություն եմ հայտնում բոլորիդ, որ այս կարևոր օրը՝ ապրիլի 24-ին, միասին եք մեզ հետ։ Շնորհակալություն Մոսկվայի կառավարությանը և Ազգային քաղաքականության դեպարտամենտին, որոնց աջակցությամբ մենք ամեն տարի կազմակերպում ենք մի շարք միջոցառումներ, այդ թվում նաև այս համաժողովը՝ նվիրված Օսմանյան կայսրությունում հայոց ցեղասպանությանը։
Մեր համաժողովը տեղի է ունենում մի ժամանակաշրջանում, երբ տարածաշրջանում զարգանում են բարդ և ճակատագրական իրադարձություններ։ Հայ ժողովուրդն ու հայոց պետականությունը բախվում են լուրջ փորձությունների ու մարտահրավերների՝ կարծես նորից ապրում ենք հարյուր տարի առաջ տեղի ունեցած ողբերգությունը։
Նախորդ դարի սկզբին, Առաջին համաշխարհային պատերազմի պայմաններում, օգտվելով հայ քաղաքական էլիտայի թուլությունից ու միասնականության բացակայությունից, երիտթուրքական ղեկավարությունը նախապես ծրագրեց և իրագործեց մի սոսկալի հանցագործություն՝ հայ ժողովրդի ցեղասպանությունը և նրա բռնի տեղահանությունը պատմական հայրենիքից։
Այսօր Թուրքիան, ոգևորված աշխարհում և տարածաշրջանում ստեղծված նոր աշխարհաքաղաքական իրողություններով, ոչ միայն շարունակում է ժխտել ցեղասպանությունը և կեղծել պատմությունը, այլև մասնակցում է նոր հանցագործությունների՝ Արցախում, Սիրիայում։
Ամենասարսափելին այն է, որ այսօր հայաստանյան իշխանությունները անցել են նույնիսկ Թուրքիայի սահմանները՝ կասկածի տակ դնելով Հայոց ցեղասպանության փաստը, ինչը արդեն հակասում է Հայաստանի Սահմանադրությանը։ Երբեմն նրանք առաջարկում են «վերահաշվել սպանվածների թիվը»։ Մենք տեսանք՝ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում նրանք ինչպես են վերաբերվում մարդկային կյանքերին և ինչպես են հաշվում։
Անցյալ տարի մենք վրդովված էինք, երբ Հայաստանի վարչապետը իր խոսքում խուսափեց ցեղասպանությունը ցեղասպանություն անվանել՝ փոխարենը օգտագործելով «եղեռն» բառը։ Պետական արարողակարգից անհետացավ օտարերկրյա պաշտոնական պատվիրակությունների կողմից Ծիծեռնակաբերդ այցելելու պարտադիր կետը։ Իշխող կուսակցության պատգամավորներն այսօր սառը ցինիզմով առաջարկում են անուն առ անուն հաշվել զոհերին՝ փոխարենը հրապարակելով ժամանակակից պատերազմի զոհերի ամբողջական ցանկը, մի պատերազմ, որն իրենք են հրահրել և անփառունակ պարտվել։ Նրանց հորդորով պետք է «ուսումնասիրել արխիվները, որպեսզի հասկանանք՝ ինչ է տեղի ունեցել 1915-ին»։ Ո՞ր արխիվները՝ այն, ինչ տարիներ շարունակ մաքրվում է Թուրքիայում։ Այսօր երկրի ղեկավարն արդեն շվեյցարահայության առջև խոսելիս, բացահայտորեն կասկածի տակ է դնում ցեղասպանության փաստը՝ խախտելով թե՛ Հայաստանի, թե՛ Շվեյցարիայի օրենքները։
Ես վստահ եմ՝ ժամանակն է, որ հենց Հայաստանում՝ Շվեյցարիայի և մի շարք այլ երկրների օրինակով, ընդունվի օրենք՝ ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնելու մասին։ Նույնը վերաբերում է նաև մեր ժողովրդի նկատմամբ իրականացվող բարոյական և տեղեկատվական ցեղասպանությանը։ Այսօր արդեն վտանգված են Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի արխիվները։ Ո՞վ պետք է երաշխավորի դրանց անվտանգությունը։ Այն իշխանությու՞նը, որ 2018 թվականից սկսած հետևողականորեն քանդում է մեր ազգային հիմնասյուները։ Իշխանություն, որն անհամապատասխան Սահմանադրությանը՝ զբաղված է սահմանների վերաձևմամբ՝ առանց միջազգային փաստաթղթերի հիմքի, առանց երաշխիքների և առանց հետևանքների գիտակցման։ Իշխանություն, որ հանձնել է Արցախը, փորձում է մոռացնել ցեղասպանությունը և հրաժարվել մեր պահանջատիրությունից։
Այս օրերին մենք ականատես ենք լինում պատմության կեղծման փորձերի ամբողջ աշխարհում։ Արևմուտքում փորձում են վերաշարադրել Ռուսաստանի պատմությունը, իսկ Ադրբեջանը նույնը անում է Հայաստանի հետ։ Բաքուն քանդում է Արցախում գտնվող հնագույն եկեղեցիները, պատերազմում խորհրդային ժողովրդի հերոսության մասին վկայող հուշարձանները, անում ամեն ինչ՝ մեր պատմությունը պղծելու համար։ Իսկ ինչ խոսք այն ամոթալի դատավարության մասին, որը կազմակերպել են Բաքվում՝ հայ գերիների և Արցախի ղեկավարության նկատմամբ։ Այս ամենը հետևանք է Հայաստանի իշխանությունների կործանարար քաղաքականության։
Ռուսաստանի հայերի միությունը, որպես հասարակական կազմակերպություն, իր հիմնադրման օրվանից՝ արդեն քառորդ դար շարունակ, հետևողականորեն աշխատում է Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման և հետևանքների վերացման ուղղությամբ։ Մեր նախաձեռնությամբ ստեղծվեց միջազգային իրավունքի ինստիտուտը, որի ղեկավարում հրավիրեցի ճանաչված իրավաբանի՝ միջազգային իրավունքի պրոֆեսոր Յուրի Բարսեղովին։ Նրա ջանքերով կատարվեց խորը գիտական հետազոտություն և հրատարակվեց եզակի աշխատություն՝ «Հայոց ցեղասպանություն. Թուրքիայի պատասխանատվությունը և միջազգային հանրության պարտավորությունները»՝ երեք հատորյակ փաստաթղթերով ու մեկնաբանություններով։ ՌԴ Պետդուման երկու անգամ՝ 1995 և 2005 թթ., իր որոշումներով դատապարտել է Օսմանյան Թուրքիայում իրականացված Հայոց ցեղասպանությունը։ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը անձամբ մասնակցել է Ծիծեռնակաբերդում ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումներին։ Մեծ արձագանք է ունեցել նաև նրա ուղերձը՝ Ռուսաստանի հայերի միության կողմից կազմակերպված հիշատակի երեկոյին՝ 2015 թ․ ապրիլի 22-ին Մոսկվայի Սյունաշար դահլիճում։
Հարգելի՛ ընկերներ, Հայ Առաքելական Եկեղեցին սրբադասել է Հայոց ցեղասպանության նահատակներին։ Սակայն դա չի նշանակում, որ նրանք մնացել են անցյալում։ Նրանք ապրում են յուրաքանչյուր հայի սրտում՝ իրենց անսասան հավատով, անկոտրում ոգով և անկատար երազանքներով։
Մենք պարտավոր ենք այդ երազանքները իրականություն դարձնել։ Չենք կարող դավաճանել նրանց հիշատակին և չենք թողնի որևէ մեկին մեր պատմությունը վերաշարադրելու կամ ջնջելու։
Այս ամենը վերջապես պետք է գիտակցեն բոլորը՝ առաջին հերթին՝ հայ քաղաքական և մտավորական էլիտան։ Ապրիլի 24-ը ևս մեկ առիթ է սթափվելու, գիտակցելու և համախմբվելու։ Այլ ճանապարհ simply չկա։
Դուք՝ Հայաստանի իշխանություններ, միասին թուրքերի հետ, ուզում եք մեր պատմությունը և մեր նախնիների հիշողությունը մոռացության տալ։ Մենք՝ ձեզ թույլ չենք տալու։ Եվ շարունակելու ենք պայքարել՝ հանուն այն բանի, որ ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհը ճանաչի և դատապարտի 110 տարի առաջ իրականացված Հայոց ցեղասպանությունը։
2025 թ. ապրիլի 24
Մոսկվա
«Պրեզիդենտ-Հյուրանոց»
