Փետրվարի 22-ին Վլադիմիր Պուտինը ճանաչեց Դոնեցկի ու Լուգանսկի ինքնահռչակ հանրապետությունները, իսկ հաջորդ օրը Պուտինը և Ալիևը ստորագրեցին դաշնակցային համագործակցության մասին հռչակագիրը: 43 կետից կազմված հռչակագիրը ստորագրվել էր ռուս-ադրբեջանական դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակի կապակցությամբ, որով ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների մակարդակը հավասարեցվեց հայ-ռուսական հարաբերությունների ներկայումս միայն թղթի վրա գրվող դաշնակցային հարաբերությունների բնույթին:

Պուտինը այդ առիթով նշել է. «Այս փաստաթուղթը կդառնա երկկողմ հարաբերությունների զարգացման նոր փուլ, և դա, անշուշտ, հնարավոր դարձավ ղարաբաղյան կարգավորման ձեռքբերումից հետո, դեռ ամբողջությամբ լուծված չէ, բայց առաջընթաց կա դրա լուծման հարցում»: Իսկ ըստ Ալիևի՝ այս այցը կմնա Ռուսաստանի և Ադրբեջանի միջպետական հարաբերությունների պատմության մեջ:

Չնայած այն փաստին, որ թեման բավական շատ շահարկվեց տարբեր փորձագետների ու վերլուծաբանների կողմից, սակայն մեծ հաշվով դժվար է ասել, թե այս հռչակագիրն ինչով է տարբերվում 2008 թվականին ստորագրված ռուս-ադրբեջանական համաձայնագրից, որում գրված են այն բոլոր հիմնարար հարցերը, որոնք ներառված են այս հռչակագրում: Ինչպես օրերս ստորագրված փաստաթղթում, այնպես էլ նախորդում, խոսքը ռազմական փոխօգնության, տնտեսական համագործակցության և մյուս բոլոր հարցերի մասին է: Նոր տարբերակում կա մի ակնառու կետ, խոսքն այն մասին է, որ կողմերը պետք է ունենան քաղաքական մոտ պատկերացումներ, մոտ քաղաքական դիրքորոշումներ որոշ հարցերի վերաբերյալ:

Ըստ էության, դա ներկայիս աշխարհաքաղաքական պայմաններում ուշագրավ կետ է, որը ցույց է տալիս այս միջոցառման մոտիվներից մեկը՝ Թուրքիայի սառը վերաբերմունքը ռուսական նախաձեռնությունների նկատմամբ: Փաստացի, Մոսկվան տեսել է հնարավորություն՝ ավելի հատուկ հարաբերություններ կազմել Ադրբեջանի հետ, գտնել մի անցք Բաքվի և Անկարայի միջև, որը Մոսկվայի համար կարևոր է, ի դեպ՝ այդ անցքը միշտ է եղել, պարզապես Ադրբեջանը հիմա կոնկրետ զգում է ռիսկերը և ըստ այդմ համաձայնվում Մոսկվայի առաջարկին:

Պատերազմից և պարտությունից հետո տարածաշրջանային դասավորվածությունները փոխվել են, և դրանք թույլ են տվել Մոսկվային հասնել նրան, ինչը միշտ ցանկացել է՝ դառնալ մենաշնորհ ունեցող երկիր, մեծ փաթեթ ձեռքում՝ Հայաստանի հարավային սահմանների շուրջ գտնվող հատվածում: Ըստ էության, ռուսական կողմին սա միշտ է հետաքրքիր եղել, Մոսկվան համբերատար սպասել է։

Ակնհայտ է, որ ներկայումս ՌԴ հետ հարաբերություներում ՀՀ իշխանությունները սեփական գոյատևման քաղաքականություն են վարում։ Ինչ վերաբերվում է առաջիկայում սպասվող Նիկոլ Փաշինյանի այցին Մոսկվա, այն ակնհայտ ձևական ու արարողակարգային բնույթ կրող մի իրադարձություն է, քանի որ փաստ է, որ այն ինչ Մոսկվան ցանկանում է Հայաստանից ստանալ, ստանում է այլ խողովակներով, առանց անձնազրույցներ, հանդիպումներ կազմակերպելու: Ըստ էության, Փաշինյանի հետ հանդիպումը լինելու է որոշակի պայմանավորվածությունների ամրագրում, և պարզապես Ալիևի հետ նման արարողությունից հետո չի կարող Փաշինյանի հետ ինչ-որ սիմետրիկ բան չանել։

Արմեն Հովասափյան