Թերևս բացահայտում արած չենք լինի, եթե նշենք, որ վերջին մեկուկես տարում ամենօրյա ռեժիմով հնչում է նույն հարցը. ինչո՞վ է պայմանավորված ՀՀ իշխանության և հատկապես Նիկոլ Փաշինյանի այս աստիճան խաղաղասիրությունը: Այդ հարցը տրվում է հիմնականում այն կոնտեքստում, որ հնարավոր չէ խաղաղության դարաշրջան բացել այն պայմաններում, երբ Ադրբեջանը ոչ միայն հակված չէ խաղաղության, այլև ակտիվորեն պատրաստվում է պատերազմի: Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի և Արցախի հայկական մնացած հատվածի դեմ դրսևորվող ագրեսիային ՀՀ իշխանությունն ունի մեկ պատասխան. «մենք չենք շեղվելու խաղաղության օրակարգից»:

Այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, թե Փաշինյանը և նրա իշխանությունը կտրված են իրականությունից և չեն տիրապետում իրավիճակին, բայց դա այնքան էլ այդպես չէ: Փաշինյանը շատ փայլուն հասկանում է, որ Ադրբեջանը պատրաստվում է պատերազմի, և շատ լավ հասկանում է, որ Հայաստանը պատրաստ չէ դիմակայել այդ ագրեսիային: Ավելին, Հայաստանը չի էլ պատրաստվում դրան: Փաշինյանը շարունակում է ապրել և գործել «ինչ էլ լինի, մենք մեզ երբեք պարտված չենք ճանաչի» սկզբունքով: Այս գործելաոճը կործանարար է երկրի համար, բայց դրան հակառակ գործելն էլ կործանարար կլիներ Փաշինյանի և նրա իշխանության համար: Վաղուց բոլորիս համար պարզ է, որ «երկի՞րը, թե՞ իշխանությունը» երկընտրանքի պայմաններում Փաշինյանը վաղուց ընտրությունը կատարել է հօգուտ իշխանությունն ամեն գնով պահելու տարբերակի: Այստեղ տրամաբանական հարց է առաջանում, թե ի՞նչ կապ կա իշխանությունը պահելու և երկիրն անպաշտպան թողնելու միջև, կամ՝ ինչո՞ւ հնարավոր չէ երկիրը պաշտպանելով` պահել իշխանությունը:

Ըստ էության, խաղաղասիրության օրակարգից հրաժարվելու այլընտրանքը երկիրն ակտիվորեն ինքնապաշտպանության կամ, եթե կուզեք` ապագա պատերազմին պատրաստելն է: Դա պետք է արվի հրապարակայնորեն և բացահայտ, քանի որ դրա համար անհրաժեշտ է երկրի և հասարակության ռեսուրսների համախմբում, պետք է հանրային կոնսենսուս: Բայց հենց Փաշինյանը հայտարարի, որ Հայաստանը պետք է պատրաստվի նոր պատերազմի, առաջին պլան կգա նրա և նրա իշխանության հրատապ հեռացման հարցը: Հայաստանը չի կարող պատրաստվել նոր պատերազմի և հույս ունենալ, որ կհաջողի այդ պատերազմում՝ Փաշինյանի իշխանության պայմաններում: Փաշինյանը մի անգամ արդեն ապացուցել է, որ ընդունակ չէ կազմակերպել երկրի պաշտպանությունը, քանի որ ինքն ու իր իշխանությունը տապալել են Հայաստանի և Արցախի ինքնապաշտպանությունը: Փաստ է այն, որ 44-օրյա պատերազմից հետո Փաշինյանը պարտության և կապիտուլյացիայի սիմվոլն է, և այդ սիմվոլի գլխավորությամբ երկիրը չի կարող պատրաստվել հաջող պաշտպանության: 

Ինչպես հայտնի է Փաշինյանի իշխանությունը հենված է հասարակության այն հատվածի վրա, ովքեր նրան ձայն են տվել հենց հանուն խաղաղության հաստատման: Դրանք այն մարդիկ են, որոնց չեն հուզում ո՛չ Արցախի ճակատագիրը, ո՛չ Հայաստանի տարածքային կորուստները, ո՛չ էլ անգամ Հայաստանի` որպես պետականության նվաստացումը: Նրանք ոչ այնքան խաղաղություն են ուզում, որքան որ պատրաստ չեն պատերազմի, պատրաստ չեն մասնակցել երկրի պաշտպանությանը: Նրանց կարգախոսը կարող է լինել «խաղաղություն ցանկացած գնով»:

Հայտնի ճշմարտություն է, որ Փաշինյանի իշխանությունն իր էությամբ պոպուլիստական է, իսկ որևէ պոպուլիստական իշխանություն ի վիճակի չէ պատրաստվել ինքնապաշտպանության: Պատերազմի պատրաստվելը ենթադրում է ռազմական բյուջեի էական մեծացում՝ ի հաշիվ այլ ծախսերի: Մինչդեռ պոպուլիստական իշխանությունը սիրում է հանրային տեսարաններ, ասենք` ամեն քաղաքում մեկ-երկու փողոցի ասֆալտապատման տեսքով, որն ի ցույց կդնի իշխանության «լավ» աշխատանքը: Պատերազմի պատրաստվելը ենթադրում է ազգային տնտեսության զարգացում, այդ թվում՝ արդյունաբերության և գյուղատնտեսության ոլորտում: Մինչդեռ Փաշինյանի իշխանության տնտեսական հենարանը, ինչպես հայտնի է բոլորիս, վիճակախաղերն ու առևտրի կենտրոններն են:

Արթուր Սարգսյան